Verhouding
In de relatie werkgever-werknemer is een duidelijke hiërarchie te vinden. De werkgever bepaalt wat de werknemer moet doen, de werknemer moet luisteren naar de werkgever, ‘de baas’. Wanneer je het niet eens bent met je baas en wat hij of zij je oplegt, is er weinig wat je als werknemer kunt doen. Als werknemer kan je echter als collectief, tezamen met je collega’s (collega’s bij dezelfde werkgever of collega’s werkzaam in dezelfde branche), invloed uit oefenen. Dit kan je doen door bijvoorbeeld te gaan staken.
Fundamenteel
Een werknemer mag staken. Jij dus ook! Staken is een grondrecht. In Europese wetgeving is het recht op een collectieve actie namelijk opgenomen als een sociaal grondrecht, net zoals het recht op veilige arbeidsomstandigheden en het recht op redelijke arbeidstijden.
De Grote Baas
In Nederland is door de Hoge Raad, het hoogste rechtsorgaan in Nederland, bepaald dat een werknemersorganisatie in beginsel vrij is in het kiezen van haar middelen om haar doel te halen. In het geval van een collectieve actie zoals een staking geldt dan dat wanneer deze actie kan bijdragen tot het behalen van een doel, deze actie geoorloofd is.
Alleen het grondpersoneel
Een staking mag, ondanks dat dit een grondrecht is, nog wel worden verboden. Hiervoor geldt een hele strenge eis. Een staking mag niet zomaar worden verboden. Wanneer in de wet een beperking op het recht tot staking staat en het nodig is om deze beperking op een bepaald moment te handhaven, bijvoorbeeld voor de nationale veiligheid, mag staking worden verboden. Wanneer een staking niet mag? Als je bij een hele populaire Nederlandse vliegmaatschappij (in het blauw gehuld) werkt en je tijdens de enorme zomerdrukte met het personeel wilt gaan staken (bron: Uitspraak Gerechtshof Amsterdam, 2016). Het is niet zo dat de staking dan helemaal niet meer mag. In deze zaak besloot het Gerechtshof dat alleen het grondpersoneel nog mocht staken. Ook het stilleggen van een partij die verantwoordelijk is voor vrijwel al het betalingsverkeer in Nederland is onrechtmatig (bron: Rechtbank Utrecht, 2012). Hieruit kunnen we opmaken dat wanneer het maatschappelijk verkeer ontwricht wordt door de staking, de staking ook onrechtmatig is.
Van te weinig loon naar geen loon
Staken is rechtmatig, alleen heeft het wel gevolgen. Staak je omdat je je loon te weinig vindt? Als je aan het staken bent ontvang je in het ergste geval helemaal niets meer qua loon. Je werkgever hoeft je niet te betalen als je volledig staakt. Bij een georganiseerde staking is dit anders. Daar heb je recht op de stakingskas van de vakbond. Dan moet je echter wel lid zijn van de vakbond.
Samen is beter dan alleen
Je baas mag er alleen voor kiezen je loon niet door te betalen als je volledig aan het staken bent. Wanneer je bijvoorbeeld een collectieve actie voert, maar je gaat wel gewoon naar je werk, moet je werkgever je loon doorbetalen. Dit is bijvoorbeeld zo bij stiptheidsacties of de acties van het treinpersoneel waarbij de kaartjes niet gecontroleerd worden, maar de andere werkzaamheden wel uitgevoerd worden.
Niet luisteren
Is je werkgever het niet eens met je staking? Dan kan je werkgever naar de rechter stappen. Verbiedt de rechter de staking, dan moet jij je als werknemer daarnaar gedragen. Doe je dit niet? Dan heeft je werkgever het recht je op staande voet te ontslaan. Dan heb je dus niet als gevolg van je staking beter arbeidsvoorwaarden, maar helemaal geen voorwaarden meer.
Neem je onze adviezen op de koop toe en ga je toch staken? Lees dan alvast: Ontslagen of ontslag aanstaande? Zo haal je er het maximale voor jezelf uit!
Als werknemer sta je dus in je recht om te gaan staken. Doe dit dan wel in de vorm van een collectieve actie waarbij je nog wel naar je werk gaat, omdat je natuurlijk niet gekort wil worden op je loon. Luister ook naar de uitspraak van de rechter, want als je niet mag staken maar dit toch doet, dan staat je baan op het spel. Ben jij door je werkgever ontslagen of gekort op je loon en is dit naar jouw mening onterecht gedaan? Een arbeidsrechtadvocaat kan je bijstaan in een procedure tegen je werkgever.