In het algemene aansprakelijkheidsrecht zal de veroorzaker ook de schade moeten vergoeden. In de werknemers- en werkgeversaansprakelijkheid komen de antwoorden op de vragen, ‘Wie is de veroorzaker?’ en ‘Wie moet de schade vergoeden?’ niet altijd overeen. Hoe dit precies zit en waarom hier een verschil in wordt gemaakt, kan worden verduidelijkt door een gesprek met een aansprakelijkheidsrechtadvocaat.

Plaats direct je vraag

Een advocaat bij aansprakelijkheid van werkgevers en werknemers

Bij de aansprakelijkheid van werkgevers en werknemers hangt van verschillende factoren af. Er kan in de meeste situaties vanuit worden gegaan dat de werkgever aansprakelijk wordt gesteld voor de geleden. Hij of zij draagt immers een zorgplicht dat sterk wordt aangerekend indien deze wordt geschonden. Het is in geval van geleden schade dat de werkgever dient te bewijzen dat is voldaan aan zijn zorgplicht. Dit is makkelijker gezegd dan gedaan. In veel situaties, zoals ziekte of een ongeluk, kan een rapport worden opgesteld. Daarnaast kunnen ook controles van machines en het pand worden bewezen aan de hand van rapporten. Dit is echter niet altijd het geval. Daarnaast moet een werkgever kunnen bewijzen dat de werknemers op de hoogte waren van de maatregelen ten aanzien van de veiligheid en gezondheid. Een advocaat kan dus voornamelijk behulpzaam zijn bij de bewijskwestie. Hij weet welke andere bewijsmiddelen kunnen worden gebruikt om aan te tonen dat aan de zorgplicht is voldaan en welk tegenbewijs geleverd kan worden.

De risicoaansprakelijkheid van een werkgever

De werkgever draagt op grond van het arbeidsrecht een zorgplicht ten aanzien van veiligheidsmaatregelen. Hij of zij dient aan de vereiste maatregelen te voldoen ten behoeve van de veiligheid en gezondheid van de werknemers. Bepaalde maatregelen zijn in de wet opgenomen, maar voor elk vakgebied gelden andere risico’s. Een glazenwasser die op 7 hoog de ramen van een flat moet wassen heeft andere risico’s dan iemand die acht uur per dag achter een bureau spendeert. Een werkgever zal hierbij voornamelijk verschillende maatregelen treffen ten aanzien van de veiligheid. Een werknemer mag van zijn werkgever verwachten dat hij bepaalde maatregelen treft om de risico’s te beperken.

Voorbeeld
Gerrit, 36 jaar, begint na een lange periode van werkloosheid aan zijn eerste werkdag bij zijn nieuwe baan in een fabriek. Hij zal beginnen als projectleider, een beroep dat hij vanaf zijn 21ste uitoefent. Bij aankomst geeft de werkgever enige instructies over de projecten waaraan ze werken, de werkzaamheden die Gerrit staan te wachten en hoe de machines werken. Op de derde werkdag van Gerrit blijkt een van de leidingen in het plafond te lekken. Hij gaat er vanuit dat het wel meevalt en dat het waarschijnlijk een lekkage is die al weken aanwezig is. Na een week blijkt dat de machine last krijgt van de lekkage. Gerrit brengt de werkgever op de hoogte van de slecht draaiende machine en de lekkage in de leiding. De werkgever controleert de dag erna de machine, maar er blijkt te veel water in de machine te zijn gelopen waardoor onderdelen zijn gaan roesten. De machine heeft een waarde van €35.000. De werkgever probeert zijn schade op Gerrit te verhalen, maar Gerrit stelt dat hij niet aansprakelijk gesteld kan worden.

Een werkgever dient er voor te zorgen dat de maatregelen bekend zijn bij de werknemers. Door het geven van instructies en controle op de naleving van de maatregelen die hierin zijn gesteld, vervult de werkgever zijn zorgplicht. Gerrit was echter niet bekend met de lekkage en op de eerste werkdag waren er geen instructies gegeven over de maatregelen bij een lekkage. Indien werknemers besluiten om de maatregelen niet op te volgen, zal dit in veel gevallen dus leiden tot een aansprakelijkheid van de werkgever. Het is echter ook mogelijk dat de werknemer een gedeelte van het risico draagt, bijvoorbeeld door ervaring, kennis en achterhouden van informatie. In de situatie waarin Gerrit zich bevindt, zal er waarschijnlijk worden besloten dat de werkgever maatregelen had moeten treffen ten aanzien van de leidingen.

Mag de werkgever de schade financieel verhalen op een werknemer?

Een werknemer kan worden aangesteld als werknemer op grond van de arbeidsovereenkomst, maar het kan ook op grond van een opdracht zijn. Een stagiaire, leerling of een freelancer kan ook werkzaam zijn binnen een bedrijf. Zij worden gelijkgesteld aan de werknemer op basis van een arbeidersovereenkomst, mits zij werken in uitoefening van beroep of bedrijf van de opdrachtgever. Mocht een werknemer niet in opdracht handelen van de werkgever of op basis van zijn of haar arbeidsovereenkomst, dan is de werknemer in principe zelf aansprakelijk voor de schade die door zichzelf is veroorzaakt.

Als er schade is ontstaan door het handelen op grond van de arbeidsovereenkomst of een opdracht vanuit de werkgever, zijn er twee mogelijkheden waarbij de werkgever de schade kan verhalen op de werknemer. Hierbij worden de maatstaven gehandhaafd van opzet en bewuste roekeloosheid.

Opzet werknemer
Het opzet waarover in het arbeidsrecht wordt gesproken, is voornamelijk een hoge schuld (bewuste schuld) zoals deze wordt benoemd bij het vaststellen van een onrechtmatige daad. Als een werknemer onjuist heeft gehandeld, dient hem een verwijt gemaakt te worden dat hij schuld had bij het verrichten van de handeling die tot de schade heeft geleid. Is dit niet het geval, dan kan er ook geen sprake zijn een enige vorm van opzet.

Voorbeeld
Fleur werkt als caissière bij een plaatselijke supermarkt in Terneuzen. Vlak voor het einde van de dag begint ze alvast met het controleren van de kassa. Nadat ze de aantallen heeft ingevoerd blijkt dat ze 15 euro verschil heeft. Ze begrijpt er niets van, want ze had verwacht dat ze gewoon de juiste aantallen aan de klanten had teruggeven. Fleur gaat er vanuit dat haar werkgever hier gevolgen aan zal verbinden. Heeft Fleur gelijk?

De werkgever zal in deze situatie moeilijk kunnen bewijzen dat er sprake is van opzet. Fleur lijkt juist te hebben gehandeld en heeft niet met opzet 15 euro in haar zak gestopt. Dit tekort kan meerdere oorzaken hebben waarbij Fleur geen enkel verwijt gemaakt kan worden.

Vervolg voorbeeld
Een vaste klant komt twee dagen later terug. Ze vertelt tegen de werkgever dat ze twee dagen daarvoor 15 euro te veel heeft teruggekregen. Ze wilt de werkgever waarschuwen voor de onzorgvuldigheid waarmee zijn werknemers met geld omgaan. Kan de werkgever Fleur nu aansprakelijk stellen voor haar gedraging?

Zelfs als de werkgever nu een vermoeden heeft gekregen van de situatie is het alsnog moeilijk te bewijzen dat Fleur in een zodanige mate onzorgvuldig heeft gehandeld dat er sprake is van een vorm van opzet. Daarnaast kan de handeling van Fleur al snel als een ‘fout’ worden beschouwd. Fouten van werknemers vallen onder het risico van de werkgever. Ondanks dat er meer feiten over de situatie aan het licht zijn gekomen, zal het tekort voor rekening van de werkgever en niet van Fleur komen.

Bewuste roekeloosheid werknemer
Er is sprake van bewuste roekeloosheid als een werknemer besluit om een handeling voort te zetten, wetende dat dit risicovol is. Stel dat het mogelijk was dat de medewerker de risico’s kon beperken door voorzorgsmaatregelen te treffen, maar hij besluit deze maatregelen niet toe te passen, dan is er niet vanzelfsprekend sprake van bewuste roekeloosheid. Je kunt, als er schade is ontstaan door de handeling, wel vaststellen dat de gedraging roekeloos was. Bewijs dat dit roekeloos was ligt in de ‘kennis van het risico’. Dat een werknemer geen voorzorgsmaatregelen treft wil niet zeggen dat het bekend was met de risico’s die konden volgen. Het kan enkel worden getypeerd als een ‘onvoorzichtigheid’.

Voorbeeld
Vince werkt al enkele jaren als timmerman voor het bouwbedrijf R. Fasen B.V. Hij heeft na zijn opleiding nog een cursus moeten volgen van Rico, zijn werkgever. In deze cursus werd het beleid van het bedrijf bekend gemaakt. Of er nu een tuinhuis of een villa wordt gebouwd, er dienen altijd veiligheidshelmen- en brillen gedragen te worden. Daarnaast mag je geen derden toelaten op het bouwbedrijf als zij niet voldoen aan dezelfde voorzorgsmaatregelen. Afgelopen week kwam de vrouw van Vince op bezoek. Vince liet haar het project zien waar hij al weken mee bezig was. Op het moment dat zijn vrouw naar binnen wilt stappen in de woning, breekt een collega van Vince een gedeelte van het dak af. Een van de balken beland op het hoofd van de vrouw van Vince. Na een onderzoek in het ziekenhuis blijkt dat er sprake zal zijn van blijvend letsel.

In bovenstaand voorbeeld was Vince door de werkgever voorafgaand aan het incident op de hoogte gebracht van de risico’s. Vince heeft bewust besloten om deze op de koop toe te nemen en zijn vrouw even rond te leiden. De werkgever heeft hier grote kans dat hij zijn schade kan verhalen op de werknemer. 

Werkgevers –en werknemers aansprakelijkheidsverzekering

Aangezien de bewijslast bij de werkgever ligt, dient hij/zij te bewijzen dat de werknemer met opzet of bewuste roekeloosheid heeft gehandeld en dat deze gedraging tot schade heeft geleid. Het is echter wel mogelijk om de aansprakelijkheid bij de werknemer te leggen, indien er schriftelijk overeengekomen wordt dat de werknemer zich tegen de risico’s verzekerd.

Een verzekering kan hierbij verzoeken dat de werknemer een eigen risico draagt. Dit is een bedrag waarvoor de werkgever dan alsnog aansprakelijk gesteld kan worden, indien hij de opzet of bewuste roekeloosheid niet kan bewijzen.

Stel dat een medewerker heeft verzuimd om een verzekering af te sluiten en uiteindelijk opzettelijk een handeling heeft verricht die tot schade heeft geleid. Het verzuim van het afsluiten van een verzekering zal blijken uit de schriftelijke overeenkomst waarin dit verplicht is gesteld. Dan zal dit dus ook nog uiteindelijk een wanprestatie kunnen opleveren waardoor de werkgever de schade op de werknemer kan verhalen.

Plaats opdracht