Helaas zijn er veel conflicten binnen dit onderwerp. Omdat er veel vanaf hangt kan juridische bijstand door een advocaat in veel gevallen essentieel zijn. 

Plaats direct je vraag

Het familie- en gezinsleven wordt in steeds grotere mate door de gezinsleden zelf vormgegeven en ingevuld. Waar men vroeger (onder invloed van de kerk en andere vormen van sociale controle) vaak vasthield aan een klassieke vorm van een gezin is men daar tegenwoordig vrijer in en ontstaan er nieuwe gezinsvormen. Je kan bijvoorbeeld denken aan ongehuwd samenwonenden, eenoudergezinnen, stiefgezinnen en pleeg- en adoptiegezinnen. Deze veranderingen vinden allemaal hun oorsprong in het recht. De wetgever neemt veranderingen in de maatschappij waar en probeert het wetboek modern te houden door het aan te passen naar wat nu de sociale norm is. Bijvoorbeeld waar men vroeger nog sprak van wettige- en onwettige kinderen wordt nu gesproken van familierechtelijke betrekkingen.

Wat is een familierechtelijke betrekking?

Familierechtelijke betrekkingen zijn voor mensen belangrijk om een aantal redenen. Het is een vorm van identificatie; op wie lijk ik? Het is sociologisch van belang; bij welke gezinseenheid hoor ik? Het geeft je kennis van je achtergrond (‘roots’) en het kan een medisch belang hebben (erfelijkheid van bepaalde aandoeningen). Wanneer er sprake is van een familierechtelijke betrekking kan er in bepaalde gevallen ook een beroep worden gedaan op ‘family life’, wat zoveel betekent als het recht op omgang met elkaar in een familierechtelijke manier. Daarnaast heeft een familierechtelijke relatie meer juridische belangen zoals;

• Nationaliteit
• Ouderschap
• Gezag
• Naamrecht

Om bepaalde familierechtelijke betrekkingen vast te leggen of te bewijzen is een advocaat van belang.

Wanneer ben ik juridisch moeder?

Volgens de wet is de moeder van een kind de vrouw uit wie het kind is geboren of die het kind heeft geadopteerd. Ook de draagmoeder is moeder van het kind (bij bevruchting met een donoreicel). Ten slotte kan een vrouw nog moeder worden door getrouwd te zijn (of een geregistreerd partnerschap te hebben) met de moeder uit wie het kind is geboren op het moment van geboorte of door het kind te erkennen. Alleen door afstand van het moederschap, gevolgd door adoptie, kan het moederschap overgaan naar een andere vrouw. Wanneer een kind wordt geboren in een relatie tussen twee vrouwen kan de niet-biologische moeder het kind niet erkennen, zij kan slechts moeder worden door adoptie (duomoederschap). Er is in Nederland geen mogelijkheid tot ontkenning of vernietiging van het juridisch moederschap.

Wanneer ben ik juridisch vader?

Volgens de wet is de vader van een kind de man die op het tijdstip van de geboorte van het kind met de vrouw uit wie het kind is geboren, is getrouwd of een geregistreerd partnerschap is aangegaan. Daarnaast kan een man juridisch vader worden doordat hij het kind erkent, het vaderschap gerechtelijk wordt vastgesteld of hij het kind adopteert.

Wat is het verschil tussen biologisch en genetisch ouderschap?

De draagmoeder is de biologische moeder want zij baart het kind. Degene die de eicel levert is de genetische moeder. Alleen bij ‘hoogtechnologisch’ draagmoederschap en eiceldonatie is er dus naast een biologische moeder ook een genetische moeder.
Bij ‘laagtechnologisch’ moederschap heeft er meestal kunstmatige inseminatie plaatsgevonden door kunstmatig zaadcellen van de echtgenoot of een donor in te brengen. Hieronder een overzicht:

• Biologische moeder: degene die het kind (in haar buik) draagt en uiteindelijk baart
• Genetische moeder: degene die de eicel levert
• Biologische vader: de verwekker (degene die de daad verricht die zwangerschap tot gevolg heeft)
• Genetisch vader: degene die de zaadcel levert (dit hoeft dus niet altijd de verwekker te zijn).

Hoe en waar kan ik mijn kind erkennen?

Indien je de vader van het kind bent, kan je je kind erkennen vóór de geboorte, tijdens de aangifte van geboorte of op een later tijdstip. Dit kan in elke gemeente van Nederland. Vóór de geboorte van je kind (tijdens de zwangerschap) kan je je kind al erkennen. Dit noemt men de erkenning van de ongeboren vrucht. Als de moeder van het kind niet aanwezig is, moet zij schriftelijk toestemming geven voor de erkenning. Je kan je kind ook erkennen tijdens aangifte van de geboorte. Hiervoor geldt dezelfde vereiste: de moeder moet schriftelijk toestemming geven indien zij er niet bij aanwezig is. Ten slotte kan je je kind ook erkennen op een later moment. Vanaf het moment dat het kind de leeftijd van twaalf jaar is gepasseerd heb je schriftelijke toestemming van het kind en van de moeder nodig. Vanaf het moment dat het kind de leeftijd van zestien jaar is gepasseerd is alleen toestemming van het kind vereist. Wat betreft de achternaam van het kind bestaan daar verschillende mogelijkheden voor.

Hoe kan ik vaderschap ontkennen/ontbinden?

Het hierboven beschreven vaderschap kan worden ontkend op grond van het feit dat de man niet de biologische vader van het kind is. Deze ontkenning kan worden gedaan door de vader van het kind, de moeder van het kind, of door het kind zelf (dus niet door een man die claimt de biologisch vader te zijn). De vader kan het vaderschap niet ontkennen indien de man voor het aangaan van het huwelijk of het geregistreerd partnerschap wist van de zwangerschap. Ook kan hij het vaderschap niet ontkennen indien hij heeft ingestemd met “een daad die verwekking van het kind tot gevolg kan hebben gehad”.

Voorbeeld
Stel, je bent een getrouwde vrouw en je bent kortgeleden moeder geworden. Wanneer je het vermoeden hebt dat jouw gehuwde partner niet de biologisch vader is van het kind dan kan je binnen één jaar na de geboorte van het kind een verzoek indienen bij de rechtbank voor de ontkenning van het vermeende vaderschap.

Ook de man kan het vaderschap ontkennen. Een zodanig onderzoek wordt door de vader ingediend binnen één jaar nadat hij bekend is geworden met het feit dat hij vermoedelijk niet de biologische vader is van het kind. De aanvang van het termijn van een jaar is dus bij moeder en vader verschillend. Deze termijnen zijn voor de rechtbank van groot belang dus bijstand van een advocaat is aan te raden.

Ook het kind kan het vaderschap ontkennen. Dit moet binnen drie jaar nadat het kind bekend is geworden met het feit dat de man vermoedelijk niet zijn biologische vader is. Deze drie jaar gaan pas in als het kind meerderjarig is. De zaak wordt behandeld door de kinderrechter. Wanneer het kind een gegrondverklaring voor de ontkenning indient en hij minderjarig is, wordt een bijzondere curator ingesteld. Het kind van twaalf jaar of ouder mag een mening geven in de rechtszaak.

Hoe kan ik als moeder of kind het vaderschap gerechtelijk vaststellen door een vaderschapstest?

Dit wordt gezien als een laatste middel voor de moeder of het kind om een familierechtelijke betrekking tot stand te brengen tussen het kind en de vader (zelfs wanneer deze overleden is). Dit kan wanneer de vermeende vader de “verwekker” is. Verwekker ben je wanneer je een daad hebt verricht die verwekking van het kind tot gevolg kan hebben gehad. Ook kan het vaderschap van een man worden vastgesteld op de grond dat deze als levensgezel van de moeder ingestemd heeft met de daad die deze verwekking van het kind tot gevolg kan hebben gehad. Het verzoek, indien afkomstig van het kind, moet worden gedaan voor zijn/haar zestiende levensjaar. Indien het verzoek afkomstig is van de moeder moet het binnen vijf jaren na de geboorte van het kind plaatsvinden. In het geval dat de identiteit of verblijfplaats van de verwekker onbekend zijn begint het vijfjarentermijn te lopen vanaf de dag waarop dit aan de moeder bekend is geworden.

Voorbeeld
Helga is zestien jaar oud en woont in Eindhoven. Sinds drie jaar heeft zij een liefdesrelatie met de Utrechtse Gerard van twintig jaar oud. Na een romantisch weekendje in Parijs komt Helga erachter dat zij zwanger is. Zij besluit het kind te houden. Gerard heeft er geen goed gevoel bij. Na een heftige zwangerschap bevalt Helga van haar dochter, die ze Truus noemen. Na vier maanden merkt Gerard op dat Truus niet erg op hem lijkt. Hij betwijfelt nu de betrouwbaarheid van Helga en denkt niet langer dat hij de vader is van Truus. Hij verbreekt de relatie met Helga en besluit niet langer de rol van vader voor Truus te vervullen. Hij verbreekt hierop het contact met beiden. Helga blijft verdrietig achter. Zij weet zeker dat Gerard de vader is.

In dit voorbeeld is Helga:

• Biologisch moeder (heeft het kind gebaard);
• Genetisch moeder (het was ook haar eigen eicel);
• Juridisch moeder (Truus is uit haar geboren).

In dit voorbeeld is Gerard:

• Biologisch vader (hij is de verwekker);
• Niet juridisch vader (Helga en Gerard waren niet gehuwd op het moment van de geboorte en Gerard heeft het kind niet erkend).

Helga en Gerard hebben allebei geen ouderlijk gezag over Truus. Helga kan de rechter verzoeken om haar meerderjarig te verklaring waardoor zij dit gezag wel krijgt.

Hoe krijg ik gezag over mijn kind?

Ouders die getrouwd zijn krijgen automatisch gezag over hun kinderen. De juridisch moeder heeft in bijna alle gevallen automatisch het gezag. Als de vader van het kind gezag over hem/haar wil maar hij is niet getrouwd en geen geregistreerd partnerschap aangegaan met de moeder, dan zal hij samen met de moeder het gezamenlijk gezag aan moeten vragen. Wanneer ouders gaan scheiden dan houden ze in principe samen het gezag over de kinderen. Alleen de rechter kan het gezag aan één ouder toekennen wanneer dit in het belang van het kind is. Als je zestien of zeventien jaar bent kun je als moeder het gezag over je kind krijgen door aan de rechter een meerderjarigheidsverklaring te verzoeken. Dit is niet mogelijk voor de minderjarige vader.

Voorbeeld
Karel van Veen en Fatima wonen al vijf jaar samen zonder getrouwd te zijn. Ten eerste hebben ze daar geen geld voor en ten tweede vindt Fatima een huwelijk nogal ouderwets. Op een gegeven moment blijkt Fatima zwanger te zijn. Fatima wil wel graag dezelfde achternaam als haar kind dragen. Hierop besluiten Karel en Fatima een geregistreerd partnerschap aan te gaan zodat Fatima de achternaam van Karel kan aannemen en zij en haar kind hierdoor allebei ‘Van Veen’ gaan heten. Omdat hun zoontje Kees eerder wordt geboren dan verwacht loopt hun plan in de soep. Karel en Fatima hebben namelijk hun geregistreerd partnerschap niet tijdig kunnen vestigen. Zij besluiten na de geboorte van Kees hun geregistreerd partnerschap nog even uit te stellen. Wel wil Karel zijn zoon één dag na de geboorte gaan erkennen bij het gemeentehuis.

In dit voorbeeld is Fatima:

• Biologisch moeder (heeft het kind gebaard);
• Genetisch moeder (het was ook haar eigen eicel);
• Juridisch moeder (Kees is uit haar geboren).

In dit voorbeeld is Karel:

• Biologisch vader (hij is de verwekker);
• Karel wordt juridisch vader van Kees indien hij hem erkent.

Vervolg voorbeeld
Fatima zit een paar maanden na de geboorte van Kees niet lekker in haar vel. Zij heeft Karel namelijk nooit verteld dat zij op een zakenreis een jaar geleden het bed heeft gedeeld met Frits, de bagagemedewerker die werkzaam was op het vliegveld van haar bestemming. Zij weet, als ze naar Kees kijkt, vrij zeker dat Karel niet de vader is. Karel valt dit niet op. Na lang nadenken besluit Fatima dat zij niet langer met haar geheim kan leven en zij vertelt Karel dat zij is vreemdgegaan met Frits. Een DNA-test bevestigd het voorgevoel van Fatima. Karel blijkt niet de vader van Kees en is in eerste instantie woedend. Later ziet hij in dat dit een eenmalige fout was van Fatima en hij besluit Kees toch op te voeden als zijn eigen zoon.

In dit voorbeeld is Karel:

• Juridisch vader: doordat Kees erkend is door Karel is er juridisch vaderschap ontstaan. Je hoeft geen biologisch vader te zijn om een kind te erkennen, ook de niet-biologische vader kan dit doen. Hiervoor moet de moeder echter wel toestemming geven.
• Karel zou kunnen kiezen om de erkenning te vernietigen omdat hij weet dat hij niet de biologisch vader is.
• Fatima zou Frits de bagagemedewerker in dit geval kunnen aanspreken voor een onderhoudsplicht omdat het kind nu nog maar één juridisch ouder heeft en Frits biologisch vader is.

Hoe vind ik een advocaat in het familierecht?

Zoals je waarschijnlijk hebt gemerkt is het recht over ouderschap uitgebreide en ingewikkelde materie. Vanwege de verscheidenheid aan juridische termen, geldende termijnen en de aan regels onderworpen verzoekschriften is juridische bijstand vaak van belang. Niet van iedereen kan worden verwacht dat zij weten hoe dit moet. Dit is waar een advocaat in beeld komt. Onze specialisten uit de rechtspraktijk kunnen u hierbij helpen. Graag brengen wij u in contact met een advocaat die over de juiste kennis en ervaring beschikt om u in uw geschil bij te staan. Bij advocaatzoeken.nl staan kwaliteit van dienstverlening en integriteit voorop en geloven wij dat iedereen recht heeft op laagdrempelige rechtsbijstand.

Plaats opdracht