Een advocaat zal je vanaf dat moment ondersteunen. Hij of zij heeft de mogelijkheid om je voor te bereiden op het vervolg.

Plaats opdracht

Dwangmiddel toegepast, wat nu?

Een dwangmiddel wordt ingezet terwijl dit het recht op vrijheid ontneemt. Mag dat wel? Deze vraag kun je waarschijnlijk niet zelf beantwoorden. Het is dus raadzaam om deze vraag te stellen aan iemand die de juiste kennis heeft om hier een goed antwoord op te geven. Stel dat een dwangmiddel onrechtmatig is toegepast in jouw specifieke situatie. Kun je daar iets tegen doen en zo ja, wat? Een advocaat zal jou vanaf het begin bijstaan en kan op deze manier een goede verdedigingsstrategie toepassen. Zo wordt jouw positie binnen het proces tegen het onrechtmatige dwangmiddel versterkt.

Soorten dwangmiddelen

Er zijn verscheidene dwangmiddelen die kunnen worden ingezet. Ze kunnen worden ingezet bij een economisch delict, strafrechtelijk delict en som ook in bestuursrechtelijke zin. Gezien het feit dat er redelijk veel dwangmiddelen kunnen worden toegepast in verschillende situaties, zijn ze in drie groepen onderverdeeld:

1. Dwangmiddelen met betrekking tot personen;
2. Dwangmiddelen met betrekking tot voorwerpen, gegevens en vorderingen;
3. Dwangmiddelen met betrekking tot plaatsen.

De eerste categorie kent de volgende middelen:

1. Staande houden;
2. Aanhouden (op of buiten heterdaad);
3. Opnemen van vertrouwen communicatie;
4. Observatie;
5. DNA- of bloedtesten;
6. Onderzoek van communicatie; 
7. Ophouden voor onderzoek;
8. Inverzekeringstelling;
9. Voorlopige hechtenis.

De laatste drie kunnen als maatregelen in het belang van het onderzoek worden genomen. Dit houdt in dat je al als verdachte bent aangemerkt, maar dat het strafbare feit nog niet helder is. Ook kunnen, in het belang van het onderzoek, foto- en video-opnamen worden gemaakt of vingerafdrukken worden afgenomen. Als je niet verdacht wordt van een misdrijf, dan mogen zulke maatregelen niet van je gevraagd worden. Een advocaat kan je hiermee bekend maken. Hij of zij zal je vanaf het moment dat je bent opgehouden voor onderzoek, in verzekering bent gesteld of voorlopig in hechtenis bent geplaatst, bijstaan. De rest van de genoemde dwangmiddelen zijn het meest ingrijpend omdat het op de persoon zelf gericht is. Een voorbeeld van de tweede categorie is bijvoorbeeld het in beslag nemen van spullen. De derde categorie bevat onder meer het betreden (van een woning/pand). Deze middelen worden vaak ingezet in combinatie met een dwangmiddel uit de eerste categorie.

Heb jij het idee dat je in je vrijheid bent beperkt of heb je het idee dat de politie een dwangmiddel heeft toegepast, maar je weet het niet zeker? Vraag het aan een advocaat die jou adviseert en je vragen beantwoordt.

Wie is/zijn bevoegd om dwangmiddelen te gebruiken bij verdachten?

De algemene, meest gebruikelijke, dwangmiddelen worden meestal toegepast door de officier van justitie en/of een opsporingsambtenaar. Er zijn twee typen opsporingsambtenaren namelijk ‘gewone opsporingsambtenaren’ en ‘opsporingsambtenaren in bijzondere hoedanigheid’.

Gewone opsporingsambtenaren hebben de minst vergaande bevoegdheden. Zij mogen enkel staande houden en aanhouden. Een opsporingsambtenaar in bijzondere hoedanigheid is vaak een hulpofficier. Het meest vergaande dwangmiddel is voorlopige hechtenis, alleen de rechter en de officier van justitie zijn bevoegd om dit middel toe te passen.

Een officier van justitie kan zijn bevoegdheid delegeren aan de hulpofficier. Bij een aanhouding niet-op-heterdaad mag de hulpofficier, op zijn beurt, z'n bevoegdheid delegeren aan de gewone opsporingsambtenaar. In geval van een aanhouding op heterdaad is iedereen bevoegd om een verdachte aan te houden. Het volgende voorbeeld maakt duidelijk waarom:

Voorbeeld
Catherine werkt al een aantal jaar als verkoopster in een klein kledingwinkeltje in Amsterdam. Vlak voor sluitingstijd komt een vrouw binnen die waarschijnlijk, zo maakt de hoeveelheid tassen duidelijk, al een tijdje aan het shoppen is. Catherine staat op het punt de winkel te sluiten. Ze loopt door de rekken terwijl ze hier en daar kleding van de grond plukt en op de juiste plaats ophangt. Op het moment dat ze zich bukt, ziet ze een shirt verdwijnen in een van de tassen  van de vrouw. Ze springt overeind en verzoekt de vrouw met haar mee te lopen naar het kantoortje achter in de winkel. 

Stel dat Catherine niet de bevoegdheid had gehad om de vrouw aan te houden, dan was de vrouw waarschijnlijk nooit aangehouden op verdenking van diefstal. In het geval van andere dwangmiddelen is er, net als bij het opnemen van vertrouwelijke communicatie en observatie toestemming van de officier van justitie nodig. Het ophouden van het onderzoek en de inverzekeringstelling mag daarnaast ook enkel door een officier van justitie worden opgelegd. Indien een officier van justitie te lang op zich laat wachten, zal de hulpofficier deze maatregelen ook mogen opleggen.

Tot slot heeft ook de rechter-commissaris nog specifieke bevoegdheden, zoals het toelaten van getuigen of deskundigen. Hij deelt daarnaast de bevoegdheid tot het testen van DNA of bloed met de officier van justitie.

Rechtsmiddelen en dwangmiddelen

Rechtsmiddelen zijn openstaande mogelijkheden om op te komen tegen beslissingen of handelingen van autoriteiten in het strafproces bij een (hogere) rechter. Dit is ingezet om de grondrechten die jij als burger hebt, te beschermen tegen aantasting. Het is mogelijk dat er fouten zijn gemaakt. Rechtsmiddelen bieden de mogelijkheid om deze fouten recht te zetten. Een van deze fouten kan zijn dat de dwangmiddelen niet juist zijn toegepast. Stel dat je spullen in beslag zijn genomen, dan biedt het recht de mogelijkheid om beklag hiertegen in te dienen. Naast het indienen van een beklag is er ook een mogelijkheid dat je een bezwaarschrift indient tegen een dagvaarding, om herziening verzoekt, hoger beroep of beroep in cassatie instelt.

Hoger beroep strekt ertoe een zaak voor een tweede maal, maar nu door een hogere rechter te laten behandelen. Stel dat er getwijfeld wordt of een dwangmiddel juist is toegepast, kan er voor gekozen worden om in hoger beroep enkel dat twijfelpunt opnieuw aan de orde te laten komen.

Dwangmiddelen en politie

Een politieagent wordt gezien als opsporingsambtenaar. Eerder bleek al dat zij diverse bevoegdheden hebben om dwangmiddelen in te zetten. Een opsporingsambtenaar, en dus ook een agent, mag staande houden, aanhouden, in verzekering stellen, etc. Dat zij deze bevoegdheid hebben is vanwege een grote rol als opspoorder. Het doel van het inzetten van de dwangmiddelen is om een strafbaar feit op te lossen. De politie gaat nauwkeurig na wat er is gebeurd en wie daarvoor verantwoordelijk is. De mogelijkheid bestaat dat politie al een mogelijk scenario in haar hoofd heeft en dat ze partijdig zullen optreden. Het is daarom van belang dat je als verdachte rechtsmiddelen ter beschikking hebt om tegen het mogelijk onrechtmatig handelen van de politie in opstand te komen.

In het milieustrafrecht is de rol van politie in combinatie met het hebben van bevoegdheden om dwangmiddelen in te zetten van groot belang. Ze hebben immers de mogelijkheid om monsters te nemen en plaatsen te doorzoeken.

Waarom een advocaat bij dwangmiddelen?

Stel dat blijkt dat het OM in strijd heeft gehandeld met de wet en blijkt dat de dwangmiddelen niet ingezet hadden mogen worden, kan dit grote gevolgen hebben. In een mooie juridische term wordt de officier van justitie dan niet ontvankelijk verklaard. Dit houdt in dat hij niet meer bevoegd is om het onderzoek voort te zetten. Als een officier van justitie zijn onderzoek niet voort kan zetten, dan zal er ook geen vervolging meer kunnen plaatsvinden. Hij is namelijk de persoon die de verdachte heeft aangeklaagd en het onderzoek heeft gestart. Daarnaast is het nog mogelijk dat bewijs dat is verkregen naar aanleiding van het dwangmiddel dat onrechtmatig is ingezet, niet mag worden gebruikt.

Voorbeeld
Hein van Kluchten wordt verdacht van het dealen van drugs. De politie besluit om een telefoontap toe te passen. Een aantal weken lang luistert de politie mee met de telefoongesprekken van Hein. Hieruit blijkt dat er vaak gesprekken plaatsvinden waarbij tijden en plaatsen worden afgesproken. Er worden geen namen genoemd, maar de afspraken worden altijd gepland op opvallende plaatsen. In combinatie met ander bewijs besluit de politie Hein aan te houden en te vervolgen. De advocaat van Hein voert tijdens zijn verweer aan dat de politie geen toestemming van de rechter-commissaris had om de telefoontap te plaatsen. De rechter gaat mee in dit verweer en sluit het bewijs uit.

Uit dit voorbeeld blijkt dat er ander bewijs was. Echter, als dit bewijs niet voldoende zou zijn dan zal Hein vrijgesproken worden. Het toetsen van een dwangmiddel op zijn rechtmatigheid is dus van belang voor het resultaat van het proces. Een advocaat kan jou bijstaan tijdens de verdediging en zal zich ook verdiepen in de ingezette dwangmiddelen. De hulp van een advocaat zou dan het verschil kunnen maken tussen vervolging/geen vervolging of straf-/vrijspraak.

Een advocaat inschakelen om jouw belangen te verdedigen, hoeft niet duur te zijn. Een advocaat zal in eerste instantie (meestal) kosteloos advies willen geven. Daarnaast komt een strafzaak vaak in aanmerking voor gesubsidieerde rechtsbijstand. Mocht de zaak complexer zijn dan kunnen de kosten van de zaak onderling overeengekomen worden. Zo weet je van te voren waar je aan toe bent.

Plaats direct je vraag